• serch

بازيافت ضايعات براي توليد مصالح ساختمانی

منتشر شده در شماره هفتم و هشتم

نویسنده مسئول:

سهراب ویسه

دکتری مهندسی معدن، گرایش کاربرد مواد معدنی، عضو هیأت علمی و رئیس بخش مصالح و فرآورده‌های ساختمانی مرکز تحقیقات راه مسکن و شهرسازی

درباره‌ی مقاله:

امروزه، مصالح و فرآورده‌های ساختمانی گوناگونی در جهان از انواع مختلف ضایعات تولید می‌شود. برخی از این موارد عبارتند است: کاربرد خاكستر حاصل از خاكسترسازي زباله‌ی جامد شهري برای تولید ملات‌ و بتن، خاكستر پوسته (شلتوك) برنج به‌ عنوان پركننده‌‌ی بتن و پوزولان، ضايعات آجر آسياب شده به‌ عنوان جايگزين بخشي از سيمان در ملات و بتن، ‌‌‌‌سنگ‌دانه‌ی به‌ دست آمده از ضايعات آجر، ‌‌‌‌سنگ‌دانه‌ی به‌ دست آمده از معدن‌كاري روباز زغال‌سنگ برای ساخت بتن، نخاله‌هاي ساختماني بازيابي شده به‌ عنوان ‌‌‌‌سنگ‌دانه‌ی بتن، ‌‌‌‌سنگ‌دانه‌ی سرباره‌ی كوره‌ی ذوب مس، ‌‌‌‌سنگ‌دانه‌ی سرباره‌ی كوره‌ی آهن‌گدازي، باطله كاغذسازي برای تولید بتن و گرد سنگ برای توليد ملات سيمان. در این نوشتار برخی ضایعات بازیافت شده‌ای که برای تولید مصالح ساختمانی استفاده می‌شود مورد بحث قرار می‌گیرد. این مواد عبارتند از: بتن، سرباره، پشم سرباره، خاکستر پوسته‌ی برنج، دوده سیلیسی، خاكستر بادي و ضایعات کشاورزی و صنعتی.

راهنمای استناد به مقاله:

جهت ارجاع این مقاله در اثر پژوهشی خود می توانید از عبارت زیر در بخش منابع و مراجع استفاده نمایید:

ویسه، سهراب؛ 1399؛ بازيافت ضايعات براي توليد مصالح ساختمانی؛ فصلنامه معماری و انرژی؛ تهران؛ شماره هفتم و هشتم؛ ص 31-35.

فهرست مراجع و منابع این مقاله:

- امكچي، حميده، 1372، گزارش جمع‌بندي و نتيجه‌گيري مطالعات استهلاك و تخريب كشور، سازمان ملي زمين و مسكن، ص36.

- امكچي حميده، 1379، چگونگي نرخ تخريب در ساختمان‌هاي مسكوني كشور، سازمان ملي زمين و مسكن، جلد اول، تهران.

- بخش تحقيقات و مطالعات مهندسين مشاور ره شهر، بازيافت زباله و مصالح ساختماني و نقش آن در حفظ خاك و پاكسازي محيط.

- تابش، حسن، 1387، استفاده از زوايد و ضايعات صنعتي و معدني در توليد مصالح ساختماني، تهران، مجله كيميا، سال سوم، شماره 7، مرداد و شهريور، ص 25-19.

- خالو، عليرضا، 1371، بررسي خواص دانه‌هاي خرده آجر و استفاده از آن‌ها در بتن، مجموعه مقالات كنفرانس بين‌المللي بتن، دانشگاه تهران.

- خدابنده ناهيد، ويسه سهراب، 1377، بررسي استفاده از ذخاير پوزولاني منطقه تفتان براي توليد سيمان پوزولاني در كارخانه سيمان خاش، مجله تازه‌هاي ساختمان و مسكن ، مركز تحقيقات ساختمان و مسكن، شماره 9، تابستان.

- خدابنده ناهيد، ويسه سهراب، 1381، تعيين كيفيت فرآورده‌هاي عايق‌كاري حرارتي پشم‌هاي معدني توليد شده در كشور، دومين همايش بهينه‌سازي مصرف سوخت در بخش ساختمان، مركز همايش‌هاي صدا و سيما.

- غضبان فريدون، 1381، زمين شناسي زيست محيطي، انتشارات دانشگاه تهران.

- قاسم‌زاده، مسعود و همکاران، 1377، «مقررات و معيارهاي طراحي و اجراي جزئيات تيپ ساختماني، جلد اول: اقليم و ويژگي‌هاي ساختماني، روشهاي ساخت و تكنولوژي ساختمان، مصالح ساختماني و ضوابط كاربرد آن»، انتشارات سازمان برنامه و بودجه، نشريه شماره 1-167.

- ويسه سهراب، خدابنده ناهيد، 1378، بازيافت فيلر از پساب دستگاه‌هاي ماسه‌شويي و بازيافت آب در صنايع توليدي شن و ماسه، مجله تازه‌هاي ساختمان و مسكن، مركز تحقيقات ساختمان و مسكن ، شماره 12.

- ويسه سهراب، خدابنده ناهيد، 1378، سيمان‌هاي آميخته، مجموعه مقالات نهمين سمينار كنترل كيفيت سيمان و سيمان‌هاي آميخته هيدروليكي، كارخانه سيمان هرمزگان.

- ويسه سهراب، خدابنده ناهيد، 1380، توليد آجر سبك با استفاده از مواد پليمري، مجله تازه‌هاي ساختمان و مسكن، مركز تحقيقات ساختمان و مسكن، شماره 22 پاييز.

- ويسه سهراب، مقدس نسرين، 1376، دوده سيليسي و كاربرد آن در صنعت سيمان و بتن، ترجمه، مجله تازه‌هاي ساختمان و مسكن، مركز تحقيقات ساختمان و مسكن، سال اول، شماره 4.

- ويسه سهراب و همکاران، 1379، بررسي استفاده از رسوبات سد سفيدرود در توليد آجر و سفال، مجموعه مقالات چهارمين كنفرانس سدسازي، كميته ملي سدهاي بزرگ ايران.

- Bonanni M.C., Serra G.G., 2000 «Guidelines for Research in Management and Recycling of Construction Waste», Brazil: Construction & Environment, Nov

- Cement American, 2003, «Cement, Concrete and the Environment», Cement Americas, May

- Collins R.J., Sherwood P.T.; «Use of waste and recycled materials as aggregates (Standards & Specification)», LONDON: HMSO[n.d.]

- Grutzeck M.[Editor], 1994, «Advances in cement and concrete», American Society of Civil Engineers

- Gorle D., Saeys L., 1988, «Reuse of Crushed Concrete as a Road Base Materials», In: Reuse of Demolition Waste, London: CHAPMAN & HALL, Vol.2. pp.736-745

- Hiraga H., 1988, «Study on Demilition of Concrete Structure by Cutting», Proceedings of the Second International RILEM Symposium- Reuse of Demolition Waste

- Jakobsen J. B., Elle M.& Lauritzen,E.K., 1988, «On-Site of Regenerated Demolition Debris», Proceeding of the Second International RILEM Symposium- Reuse of Demolition Waste

- Kasai Y.[Editor], 1988, «Demolition methods and practice», CHAPMAN & HALL

- Lima J.A.R., 2000, «Aggregate Obtained from C&D Waste Recycling- Proposition of Specification for Use in Concrete», CIB Symposium on Construction & Environment. Brazil, Nov

- Mulheron M., 1988, «The Recycling of Demolition Debris: Current Practice, Products and Standards in the U.K.», Reuse of Demolition Waste. London: CHAPMAN & HALL, Vol.2, p.510-519

- Ravindra K.D., Trevor G.J.[Editor], 1999, «Exploiting wastes in concrete», Sep

- Torben C.H., Magra M., 1988, «Strength of Recycled Concrete Made from Coarse and Fine Recycled Concrete Aggregates», In: Reuse of Demolition Waste London: CHAPMAN & HALL.Vol.2. pp. 605-612

- Veiseh S., Yousefi A.A., 2003, «Using Polystyrene Foam in Lightweight Brick Production», Iranian Polymer Journal, No. 4



- سخن سردبیر

دکتر بهروز محمدکاری


- معماري پايدار و سنت معماري در ايران

وحيد قباديان، دکتری معماری


- انرژي‌هاي تجديدپذير، راهي براي برون‌رفت از بحران انرژي يا کالاي لوکس

عادل محقق، کارشناس ارشد انرژی‌های تجدیدپذیر


- گلخانه، روشي براي بهبود آسايش حرارتي منازل مسکوني در اقليم‌هاي سرد

بهرنگ طالبی، فوق دکتری مهندسی ساختمان


- معيارها و چالش‌هاي مطرح در کيفيت هواي داخل ساختمان

فاطمه زاهد، کارشناس ارشد محیط زیست؛ فائزه برهانی، کارشناس ارشد محیط زیست


- بازيافت، بهينه‌ترين راه‌کار مديريت پسماندهاي ساختماني

فاطمه زاهد، کارشناس ارشد محیط زیست؛ فائزه برهانی، کارشناس ارشد محیط زیست


- بازيافت ضايعات براي توليد مصالح ساختمانی

سهراب ویسه، دکتری مهندسی معدن


- نقش فرم در کاهش مصرف انرژي و دستيابي به ساختمان سبز

غزال راهب، فوق دکتری معماری؛ معصومه حقانی، کارشناس ارشد معماری


- دسترس‌پذيري در راستاي توسعه‌ي پايدار

شعله نوذری، کارشناس ارشد معماری


- ارزيابي شاخص ردپاي آب در ساختمان، گامي در جهت پايداري

کامليا پورمخدومی، کارشناس ارشد معماری و انرژی؛ بهروز محمدکاری، دکتری فیزیک ساختمان


- الگوهاي ارزيابي ساختمان‌هاي سبز در کشورهاي توسعه‌يافته

کامليا پورمخدومی، کارشناس ارشد معماری و انرژی؛ ميثم اکبري پايدار، کارشناس ارشد معماری و انرژی؛ بهروز محمدکاری، دکتری فیزیک ساختمان


- الگوهاي ارزيابي ساختمان‌هاي سبزِ کشورهاي در حال توسعه

ميثم اکبري پايدار، کارشناس ارشد معماری و انرژی؛ کامليا پورمخدومی، کارشناس ارشد معماری و انرژی؛ بهروز محمدکاری، دکتری فیزیک ساختمان


- بهينه‌سازي مصرف انرژي در ساختمان‌ها: رويکرد جديد در مقررات ملي ساختمان

بهروز محمدکاری، دکتری فیزیک ساختمان؛ کامليا پورمخدومی، کارشناس ارشد معماری و انرژی؛ ميثم اکبري پايدار، کارشناس ارشد معماری و انرژی


- بررسي عملکرد ديوارهاي زنده از ديدگاه انرژی

حميد ستاري کرکزلو، کارشناس ارشد معماری و انرژی؛ بهروز محمدکاری، دکتری فیزیک ساختمان


- تأثير داده‌هاي اقليمي در محاسبه‌ي مصرف انرژي ساختمان

عبدالسلام ابراهيم‌پور، دکتری تبدیل انرژی


- گزارشات اقليمـی، منحنـی آمبروترميـک (سمنان)

دفتر مطالعات اقلیمی فصلنامه‌ی معماری و انرژی



onlin-study-version-img-doc


×

سخن سردبیر:

سال دوم | شماره هفتم و هشتم

شروع يک حرکت اساسي در جهت ارزش‌گذاري به ساختمان‌هاي برتر از نظر انرژي و محيط زيست: از ويرايش جديد مبحث 19 مقررات ملي ساختمان تا پيش‌نويس دستورالعمل ارزيابي و رده‌بندي ساختمان‌هاي سبز. اين شماره‌ي مجله‌ي معماري و انرژي به موضوع مهم ارزيابي و رده‌بندي ساختمان‌هاي سبز اختصاص يافته است. لازم به ذکر است اين رويکرد به دليل دو اقدام مهمي است که اخيراً در جهت رده‌بندي کيفي ساختمان‌ها صورت گرفته است: رده‌بندي انرژي و رده‌بندي ساختمان‌هاي سبز. در جهت اجرايي کردن آيين‌نامه‌ي ماده‌ي 18 قانون اصلاح الگوي مصرف، در شهريور 1399 ويرايش جديد مبحث 19 مقررات ملي ساختمان ابلاغ گرديد. ويرايش جديد فرصت‌هايي را در طراحي و اجرا فراهم ساخت که در ويرايش قبلي وجود نداشت. براي تهيه‌ي متن ويرايش جديد، که چهارمين ويرايش مبحث محسوب مي‌گردد، 10 قانون و کد معتبر انرژي، در سطح جهاني و منطقه‌اي مورد بررسي و ارزيابي قرار گرفتند. رده‌بندي ساختمان‌ها از ديدگاه مصرف انرژي: در ويرايش جديد مبحث 19، علاوه‌بر رده‌ي «ساختمان‌هاي مطابق مبحث 19 (EC)» که پايين‌ترين رده‌ي انرژي تلقي مي‌شود، سه رده‌ي انرژي بالاتر، تحت عناوين «ساختمان کم‌انرژي (+EC)»، «ساختمان بسيار کم‌انرژي (++EC)»، و «ساختمان با مصرف انرژي نزديک به صفر (ECnZ)» نيز تعريف شده ‌است. لازم به توضيح است که چنين الگويي در ديگر کشورها نيز در نظر گرفته شده ‌‌است. براي مثال، در کشورهاي اروپايي، طراحي و اجراي «ساختمان‌هاي با مصرف انرژي نزديک صفر» تا پايان سال 2018 اختياري بود، ولي از آغاز سال 2019، مطابق ضوابط جديد اروپا، لازم است طراحي و اجراي تمامي ساختمان‌هاي عمومي جديد مطابق ضوابط تعيين‌شده براي «ساختمان‌هاي با مصرف انرژي نزديک صفر» باشد. علاوه‌بر اين، مقرر شده است که از پايان سال 2020 مبناي طراحي و اجراي تمامي ساختمان‌هاي نو «ساختمان‌هاي با مصرف انرژي نزديک صفر» باشد. روش‌هاي جديد طراحي ساختمان‌ها: در ويرايش‌هاي پيشين مبحث 19 دو روش طراحي پوسته‌ي خارجي ساختمان مطرح شده بود. در ويرايش جديد، علاوه‌بر دو روش «تجويزي» و «موازنه‌اي»، دو روش ديگر، تحت عناوين «نياز انرژي» و «کارايي انرژي» نيز مطرح شده‌اند. روش «تجويزي» ساده‌ترين روش و روش «کارايي انرژي» تخصصي‌ترين روش طراحي هستند. در عين حال، کمترين گزينه‌ها در طراحي و بيشترين هزينه‌‌ي اجرا در حالت استفاده از روش تجويزي ‌است، در حالي که بيشترين گزينه‌ها و حق انتخاب‌ها در طراحي و کمترين هزينه‌ي اجرا در صورتي قابل دستيابي ‌است که از روش «کارايي انرژي» استفاده شود. لازم به ذکر است کاربرد روش‌هاي جديد طراحي مستلزم کسب صلاحيت‌ها از مراجع ذي‌صلاح است، و به ‌اين ترتيب، تخصص انرژي به ‌زودي رسميت خواهد يافت. بهره‌گيري از روشنايي طبيعي و سيستم‌هاي بر پايه‌ي انرژي‌هاي تجديدپذير: در روش‌هاي مختلف طراحي مطابق با ويرايش جديد مبحث 19، ضوابط جديدي براي بهره‌گيري حداکثر از روشنايي طبيعي و سيستم‌هاي بر پايه‌ي انرژي‌هاي تجديدپذير در نظر گرفته‌ شده ‌است. علاوه‌بر اين، در بخش‌هاي مربوط به تأسيسات مکانيکي، در کنار موارد مطرح‌شده در ويرايش قبلي، موضوعات کليدي ديگري نيز، از جمله حداقل بازدهي تجهيزات، کنترل و پايش، بازيافت و ذخيره‌سازي انرژي مد نظر قرار گرفته است. در بخش‌هاي مربوط به تأسيسات برقي نيز، علاوه‌بر توجه به روشنايي مصنوعي، سيستم‌هاي کنترل و موتورها، به موضوعات مهم ديگر، از جمله کاربرد سيستم‌هاي توليد هم‌زمان، ترانسفورماتورها، مولدهاي نيروي برق اضطراري، بانک‌هاي خازن پرداخته شده ‌است. بهره‌گيري از تجارب ديگر کشورها و حمايت معنوي معاونت علمي و فن‌آوري رياست جمهوري و سازمان UNDP: ويرايش جديد با حمايت معنوي و مالي معاونت محترم علمي و فن‌آوري رياست جمهوري و سازمان UNDP تهيه شده ‌است، و با توجه به اين نکته که داراي جنبه‌هاي نوآورانه نسبت به مقررات مطرح جهاني بررسي‌ شده است، ترجمه به زبان انگليسي آن نيز در حال تهيه شدن است. جهت‌گيري به ‌سوي ساختمان‌هاي سبز: در ماده‌ي 18 قانون اصلاح الگوي مصرف، آنچه به ‌عنوان يک تکليف مشخص شده ‌‌است صرفاً بازبيني مقررات انرژي نيست، بلکه هدفي بسيار متعالي‌تر در نظر گرفته شده است. در متن اين ماده صريحاً عبارت «جهت‌گيري به سوي ساختمان سبز» عنوان شده ‌است. در همين راستا، مرکز تحقيقات راه، مسکن و شهرسازي از سال 1397 اقدام به انجام پروژه‌اي نموده ‌است که در آن، در گام اول، الگوهاي در نظر گرفته ‌شده در 13 مرجع معتبر جهاني و منطقه‌اي مورد بررسي و مقايسه قرار گرفتند. مطرح شدن «سرو سبز»، به عنوان الگوي ملي ارزيابي ساختمان‌هاي سبز: پس از جمع‌بندي نتايج حاصل از تحليل‌ها و مقايسه‌ها، الگويي براي ايران پيشنهاد گرديد، و پس از برگزاري جلسات هم‌انديشي، با حضور نمايندگان نهادهاي مختلف ذي‌ربط و صاحب‌نظرترين متخصصين در زمينه‌هاي مختلف مطرح در ساختمان‌هاي سبز، وزن‌دهي به معيارهاي مختلف تعيين‌شده صورت گرفت. به ‌اين ترتيب، راه براي دستيابي به الگوي ملي ارزيابي و رده‌بندي ساختمان‌هاي سبز، با عنوان «سرو» هموار گرديد. لازم به ذکر است کارفرماي اين پروژه‌ي سازمان ملي زمين و مسکن است، و اميدواريم که در آينده‌ي نزديک، متنِ تهيه شده، به عنوان مدرک پشتيبان، براي ابلاغ دومين آيين‌نامه‌ي اجرايي ماده‌ي 18 قانون اصلاح الگوي مصرف انرژي اعلام گردد. تهيه‌ي مدارک پشتيبان و راهنماهاي لازم: اقداماتي که در ادامه بايد انجام شود تهيه‌ي راهنماهاي تخصصي مورد نياز براي مبحث 19 و همچنين الگوي ارزيابي ساختمان‌هاي سبز است، تا راه‌حل‌هاي فني ساده و اجرايي براي هر يک از اين دو مرجع مهم ملي در اختيار طراحان و تصميم‌گيرندگان پروژه‌هاي ساختماني قرار گيرد. اميد است مطالب ارائه‌شده در اين شماره زمينه را، براي طرح سؤالات و پيشنهادات در جهت تکميل الگوي ملي پيشنهادي، براي ارزيابي ساختمان‌هاي سبز، فراهم نمايد.


سردبیر مهمان:

دکتر بهروز محمدکاری