• serch

سرآغازي بر ساختمان‌هاي سالم

منتشر شده در شماره نهم و دهم فصلنامه معماری و انرژی

نویسنده مسئول:

فهیمه دربان

کارشناس ارشد معماری و انرژی

درباره‌ی مقاله:

ارتباط با طبیعت شامل زمین، آب، هوا، نور، آسمان و دیگر عناصر طبیعت و نیز تنظیم شرایط محیطی به منظور تأمین راحتی و سلامتی انسان، از اصول اولیه و ارزشمند در معماریِ «ساختمان‌های سالم» است. سازمان بهداشت جهانی سلامتی را این‌گونه تعریف می‌کند: «سلامتی صرفاً به معنای عدم وجود بیماری یا ناتوانی نیست، بلکه وضعیتی کامل از لحاظ جسمی، روانی و اجتماعی است». این تعریف شامل تاب‌آوری و توانایی کنار آمدن با مشکلات بهداشتی و ظرفیت بازگشت به حالت تعادل پس از چالش‌های سلامتی است. این سه حوزه‌ی سلامتی یعنی جسمی، روانی و اجتماعی از یکدیگر جدا نیستند و با هم در تعامل‌اند و فقط برای ایجاد احساس سلامتی با گذشت زمان و مکان تغییر می‌کنند. ساختمان‌ها نیز می‌توانند مُروج اصلی سلامتی و رفاه به حساب آیند؛ در واقع این ساختمان‌ها هستند که بر افراد کنترل دارند و رفتار، فرهنگ، سلامتی، بهره‌وری و حتی خلق و خوی ساکنین را تعیین می‌کنند؛ زیرا مردم بیشتر وقت خود را در آن‌ها می‌گذرانند. بدین ترتیب، می‌توان گفت ساختمانی که از سلامت جسمی، روانی و اجتماعی افراد در فضاهای ساخته شده محافظت ‌کند آن ساختمان، سالم است. ساختمان سالم را می‌توان به عنوان نسل بعدی ساختمان سبز بیان کرد که نه تنها شامل مفاهیم ساختمانی با مسئولیت محیطی و مصرف منابع است بلکه رفاه و عملکرد انسان را نیز مدنظر قرار می‌دهد. در این نوشتار به منظور سرآغاز و آشنایی با مفهوم ساختمان‌های سالم، تاریخچه‌ی مواجهه با عواملی که سلامتی انسان را تهدید نموده و منجر به تأسیس نهادها و برنامه‌ها یا قوانین زیست محیطی و ساختمان سالم گردیده، آورده شده است. این تاریخچه‌ی مختصر از جنبش ساختمان سالم، نکات برجسته‌ی بسیاری را به تصویر می‌کشاند اما به هیچ وجه قصد ندارد یک تاریخچه‌ی کامل باشد.

راهنمای استناد به مقاله:

جهت ارجاع این مقاله در اثر پژوهشی خود می توانید از عبارت زیر در بخش منابع و مراجع استفاده نمایید:

دربان، فهیمه ؛ 1400؛ سرآغازي بر ساختمان‌هاي سالم؛ فصلنامه معماری و انرژی؛ تهران؛ شماره نهم و دهم؛ ص 6-15.

فهرست مراجع و منابع این مقاله:

- حسینی، سیدباقر و ناصرترابی، ابراهیم، 1397، درآمدی بر طراحی مسکن سالم، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی، تهران.

- حیدری حسین؛ خاکسارآرائی، جنت، 1393، مطالعه تطبیقی مقررات کیفری عبرانی و حمورابی، پژوهش حقوق کیفری، سال سوم، شماره هشتم، 115-143.

- رحمانی‌نسب، ندا و محمدی، نرگس، 1398، بررسی تأثیر امواج الکترو مغناطیس بر بافت بدن انسان، موجودات زنده و راه‌های محافظت از آن، فصلنامه تخصصی دانش آزمایشگاهی ایران، سال هفتم، شماره 2، صص 41-48.

- حسینی، سید باقر و دیگران، 1396، مبانی روانشناسی محیطی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی،تهران.

- Almusaed, Amjad, 2011, Biophilic and Bioclimatic Architecture, Springer London Dordrecht Heidelberg New York, ISBN 978-1-84996-533-0.

- Aneni, Monica O., 2018, Lead Poisoning in Ancient Rome, Department of Classics University of Ibadan.

- Consortium for Energy Efficiency. "National Awareness of Energy Star for 2016".

- Dicorato, Giuseppe (January 1989). "Entriamo in Zona Verde" [Entering the Green Zone]. Quattroruote (in Italian). Vol. 34 no. 399. Milan, Italy: Editoriale Domus. p. 151.

- Hong, Sungumin and other, Sep 23, 1994; Greenland ice evidence of hemispheric lead pollution two Millennia Ago by Greek and Roman Civilizations, Science; 265, 5180 pgs. 1841-1843.

- International Lead Poisoning Prevention Week of action, 20–26 October 2019, QUESTIONS AND ANSWERS, World Health Organization (WHO).

- Jean Dimeo (March 30, 2009). "National Building Museum to Honor USGBC and Founder Rick Fedrizzi".

- Klepeis, Neil E.; Nelson, William C.; Ott, Wayne R.; Robinson, John P.; Tsang, Andy M.; Switzer, Paul; Behar, Joseph V.; Hern, Stephen C.; Engelmann, William H. (2001-07-26). Journal of Exposure Science & Environmental Epidemiology. 11 (3): 231–252.

- Maria, Neira , 2010, Childhood lead poisoning, WHO Library Cataloguing-in-Publication Data, ISBN 978 92 4 150033 3.

- Reshmi Banerjee Int, 2015, Importance of Building Code, Journal of Engineering Research and Applications, ISSN : 2248-9622, Vol. 5, Issue 6, (Part - 5) June, pp.94-95.

- Wilson, E. O. 1984, Biophilia, Cambridge, MA: Harvard University press, ISBN 9780674074422, 176 pages.

- World Health Organization | About WHO

- https://aseh.org/resources/Documents/Silent%20Spring-Chapters1-3.pdf



- سخن سردبیر

مهندس فهیمه دربان


- سرآغازي بر ساختمان‌هاي سالم

فهيمه دربان، کارشناس ارشد معماری و انرژی


- معماري و سلامت انسان

عقيل امامقلي، دکتری تخصصی معماری


- معماري، محيط و اپيدمي‌ها، با تأکيد بر اثرات کوويد - 19

سوسن مؤمني، کارشناس ارشد معماری


- نگاهي به رابطه‌ي ميانِ طراحي معماري و سندرم ساختمان بيمار

اميرحسين غفاريان‌حسيني، دکتری معماری؛ حسين عمراني، پژوهشگر دکتری معماری؛ علي غفاريان‌حسيني، دکتری معماری


- تأثیر شرایط اقلیمی بر فرهنگ و هویت بومی و رابطه‌ی آن با سلامت انسان

پرهون پرگاری، کارشناس ارشد معماری و انرژی


- کيفيتِ معماري و سلامتِ مزاج

محمدمهدي عبداله‌زاده، دکتری معماری


- اقليم و طراحي سلامت محور از ديدگاه علم طب سنتي ايران

وحيده رحيمي‌مهر، دکتری معماری


- بسط مفهوم پويايي در معماري و توسعه‌ي پايدار

محمدامين طاهري، کارشناس ارشد معماری؛ سپیده قدوسی، کارشناس معماری


- تأثير معماري و شهرسازي بايوفيليک بر سلامت و رفاه شهروندان

نيلوفر بهزادزاده حقيقي، کارشناس شهرسازی؛ ساناز فنائي، دکتری شهرسازی


- بررسي نقش شيشه‌هاي هوشمند در ارتقاي کيفيت معماري ساختمان‌ها

محمد نيرومند، کارشناس ارشد معماری؛ نگار فرامرزي فرد، کارشناس ارشد معماری


- معماری پایدار مفهومی از توسعه‌ی پایدار، شهر پایدار، ساختمان پایدار

منصوره طاهباز، دکتری معماری


- شهرهاي شادي‌بخش؛ نياز عصر پساکرونا

ساناز فنائي، دکتری شهرسازی؛ پرستو صادقي، کارشناس شهرسازی


- عوامل پايه و تأثيرگذار در طراحي ساختمان‌هاي سالم

گروه فني پژوهشي فصلنامه‌ي معماري و انرژي


- سيستم ارزيابي ساختمان‌هاي سالم

گروه فني پژوهشي فصلنامه‌ي معماري و انرژي


- گزارشات اقليمـي، نمـودار کج باران (رشت)

دفتر مطالعات اقلیمی فصلنامه‌ی معماری و انرژی



onlin-study-version-img-doc


×

سخن سردبیر:

سال سوم | شماره نهم و دهم

طی دوران همه‌گیری، نحوه‌ی جلوگیری از پراکنش ویروس کرونا در فضاهای بسته‌ی داخلی، به مسئله‌ی حیاتیِ کاربران ساختمان تبدیل شده است. این امر نشان می‌دهد که ساختمان‌های مورد استفاده‌ی ما، تا چه اندازه می‌تواند در برابر ورود آلاینده‌ها (ویروس، گردوغبار و آفات و غیره) و مواد شیمیایی سمی یا به بیانی «اپیدمی خاموش»، عملکرد ضعیفی داشته باشند. ردپای انتشار گازهای سمی از مبلمان، فرش، رنگ و حتی سطوح بالای کربن‌دی‌اکسید از مصرف سوخت‌های فسیلی بر سلامت ساکنین، می‌تواند توانایی تفکر روشن و خلاقانه به خصوص در کودکان را مختل کند یا افراد را با انواع آسم و سرطان درگیر سازد. طراحی ناکارآمد فضاهای زندگی ضمن گسستنِ ارتباط انسان با طبیعت، وابستگی به انرژی‌های تجدیدناپذیر، عدم بهره‌گیری از مصالح سبز یا نور خورشید و تهویه‌ی طبیعی در زمان مناسب و دیگر عوامل مشابه، خطر ابتلا به انواع بیماری‌ها را افزایش داده است. لذا، خلق راه‌حل‌های توأمانِ بهداشتی و ساختمانی که بناها را «سالم» نگاه دارد، اصلی بنیادی است. قطعاً طراحی پایدار و استراتژی‌های ساختمان سبز کمک شایانی در ایجاد «ساختمان‌های سالم» می‌نماید، اما به‌کارگیری این راه‌کارها به تنهایی کافی نیست. چراکه، تا امروز جنبش ساختمان سبز تنها بخش کوچکی از پتانسیل ساختمان‌ها همچون انرژی، آب و بازیافت را دنبال می‌کند، اما فرصت‌های آینده‌ی بازار این صنعت در تمرکز بر عملکرد انسان‌ درون ساختمان‌ها، نهفته است. جنبش ساختمان سبز سریعاً در حال تبدیل به جنبش ساختمان سالم است و این جنبش، حرکتی مؤثر در راستای سلامت عمومی خواهد بود. صنعت ساختمان در رقابت جهانی برای جذب بهترین و درخشان‌ترین استعدادها میلیون‌ها دلار هزینه می‌کند، در حالی که اکنون هدف، بهینه‌سازی عملکرد آن‌هاست و ساختمان‌های سالم رمز این عملکرد است. بنابراین افرادی که ساختمان‌ها را طراحی و نگه‌داری می‌کنند، تأثیر بیشتری بر سلامت کاربران نسبت به پزشکان آن‌ها دارند. حال، به جد می‌توانم بگویم که «داشتن محیط و ساختمان سالم یک حق است نه یک امتیاز!» با آرمان مذکور در شماره‌ی نهم و دهمِ فصلنامه‌ی «معماری و انرژی» تلاش شده است تا با ارائه‌ی دیدگاه‌های متفاوت، مفهوم و ارزش ساخت محیط‌های سالم و تأثیر آن بر سلامت و راحتی افراد به خوبی بیان گردد. در اینجا جای دارد تا از محققین و اساتیدی که با رویی گشاده قبول مسئولیت کرده‌اند و مرا در تحقق این غایت همراهی نموده‌اند قدردانی خود را ابراز نمایم. امید است این هدف نگاهی نوین به صنعت ساختمان را ایجاد نماید. در این فصل، مختصر تاریخچه‌ی ساختمان‌های سالم بیانگر آن است که چگونه ساختمان‌ها مسبب درصد بیشتری از انتشار آلاینده‌ها در محیط پیرامون مخصوصاً فضاهای بسته‌ی داخلی هستند و اینکه این رخداد، چگونه منجر به ایجادِ مؤسسات و سازمان‌هایی در راستای اشاعه‌ی ساختمان‌های سالم شده است. خواهیم دانست معماری با سلامتی افراد در ارتباط است و طراحان و مهندسان در ایجاد این فضاها مسئول‌اند. آن‌ها ‌می‌توانند ساختمان‌هایی سالم طراحی نمایند که موجب حفظ و ارتقای سلامت کاربران گردند، یا باعث افزایش بیماری آن‌ها شوند (ساختمان بیمار). اینجاست که آگاهی و بیداری افکار عمومی در ترویج این بناهای سالم نقش ارزنده‌ای دارند. با این وجود، فرهنگ و هویت هر بومی در شکل‌گیری شیوه‌ی زندگی و تأمین سلامتی افراد تأثیرگذار است. با نگاهی به ادوار پیشین در می‌یابیم، گذشتگان چطور به تندرستی واقف بوده‌اند و متأثر از شرایط اقلیمی، ساختمان‌هایی پایدار ساخته‌اند یا با رویکرد به طبیعیات و طب ایرانی مأمنی سالم برپا کرده‌اند. امروزه نیز متخصصان ساختمان در جهان به منظور تأمین بنا‌هایی با رفتارِ سالم، بر کارایی طراحی، اجرا و بهره‌برداری ساختمان‌ها، پیاپی بازاندیشی می‌کنند و فرصت‌هایی در برآورد اهداف توسعه‌ی پایدار به اجرا می‌گذارند. از راه‌کارهای بومی- اقلیمی ساده اما کارا و مؤثر چون جهت‌گیری و رعایت تناسبات که علاوه‌بر معماری بناها، در میادین و شهرسازی کهن سرزمینمان شاهد هستیم، تا فن‌آوری‌های نوین و رویکرد بایوفیلیک که همگی ارتباط با طبیعت را به منصه‌ی ظهور می‌رسانند، گامی ستُرگ در مسیر شادابی و سلامتی عملکرد انسان‌ها به شمار می‌آیند. به علاوه آشنایی و اطلاع از وجود انواع آلاینده‌ها و مواد شیمیایی سمی در اتخاذ تمهیداتِ کاهش و حذف منابع انتشار، لازم و مؤثر است. این مواد سمی به طور گسترده در آب، هوا، غذا و محصولاتی که هر روز استفاده می‌کنیم، وجود دارند و روزانه منجر به بیماری یا مرگ میلیون‌ها نفر در جهان می‌شوند. در این راستا «استاندارد جهانی ساختمان سالم» با هدف ترویج و ارتقای کیفیت زندگی، بر ارائه‌ی گواهینامه‌ی ساختمان WELL تمرکز نموده، که به تفصیل در این شماره‌ی مجله به آن پرداخته شده است. بنابراین آگاهی و شناخت از عوامل تأثیرگذار در طراحی ساختمان‌ها که از سلامت ساکنین و محیط پیرامونی محافظت نماید، یک ضرورت است و مستلزم این است که متخصصان و کاربران ساختمان‌ها نه تنها در سخن بلکه در اجرای روش‌های مناسب مشارکت داشته باشند.


سردبیر مهمان:

مهندس فهیمه دربان