اقليم و طراحي سلامت محور از ديدگاه علم طب سنتي ايران
منتشر شده در شماره نهم و دهم فصلنامه معماری و انرژی
نویسنده مسئول:
دربارهی مقاله:
یکی از تناسبات بدن انسان با معماری، توجه به ارکان اربعه (اولین اصل حکمی در طب) است که به صورت خودآگاه و ناخودآگاه در معماری سنتی دیده میشود و آن را باید در متون حکمی و نظام چهارگانهها جستجو کرد. در متون طب، از چگونگی و کاربرد ارکان اربعه که در حکم سازوکار بنیادین برای تبیین طبیعیات به شمار میرود، سخن گفته شده است، چنانچه توجه به پيچيدگي وجود انسان در ارتباط با محیط پيرامون سبب شده تا طبیبان سنتی علاوهبر طبابت به سایر علوم نیز احاطه داشته باشند. همین موضوع باعث تفاوتهای این علم با طب جدید شده است و تفاوتهای طب سنتی و مدرن سبب ارتباط قویتر آن با معماری گشته است، چراکه دیدگاه سلامت محور در معماری با درنظرگرفتن ساختمانها در چرخهی زندگی و نشان دادن آنها به عنوان بخشی از یک اکوسیستم یا متابولیسم اکولوژیکی مشخص است. اصول و مبانی طب سنتی و یافتههای حاصل از رابطهی دو قلمرو طب سنتی و معماری، حکایت از نقش شش اصل حفظ سلامت در یافتن جایگاه معماری در پزشکی دارد. این موقعیت را میتوان با بررسی دو عامل ردیابی کرد: 1- هوا و محیط زندگی و 2- حالات روحی. علاوهبر این در متون پزشکی در مورد رابطهی انسان با محیط پیرامونش نسخههای زیادی وجود دارد که همگی بیانگر تأثیر رابطهی محیط (طبیعی، مصنوعی و انسانی) با سلامت جسم و روح انسان است.
راهنمای استناد به مقاله:
جهت ارجاع این مقاله در اثر پژوهشی خود می توانید از عبارت زیر در بخش منابع و مراجع استفاده نمایید:
رحیمیمهر، وحیده؛ 1400؛ اقليم و طراحي سلامت محور از ديدگاه علم طب سنتي ايران؛ فصلنامه معماری و انرژی؛ تهران؛ شماره نهم و دهم؛ ص 38-43.
نسخـه چاپــی
قیمت: 480000 تومان
ارسال توسط پست
فهرست مراجع و منابع این مقاله:
- ابنسینا، حسین بن عبدالله، 1390، قانون، جلد1، مترجم: عبدالرحمن شرفکندی (ههژار)، چاپ سیزدهم، سروش، تهران.
- ابنسینا، حسین بن عبدالله، 1390، قانون، جلد6، مترجم: عبدالرحمن شرفکندی (ههژار)، چاپ سیزدهم، سروش، تهران.
- ارزانی دهلوی، محمداکبرشاه، 1391، مفرّحالقلوب (شرح قانونچه چغمینی)، جلد سوم، چاپ اول، تصحیح علمی و انتقادی اسماعیل ناظم و محسن باغبانی، انتشارات المعی، تهران.
- جرجانی، سید اسماعیل، ذخیره خوارزمشاهی، 1393، جلد 2، مقدمه و تصحیح و تعلیقات حسین علینقی با همکاری هادی نژاد فلاح، زیر نظر یوسف بیگ باباپور، سفیر اردهال، تهران.
- ساوجی، موسی بن علیرضا، 1391، حفظالصحه و سیاستالمدن، چاپ اول، تصحیح وجیهه پناهی، نشرالمعی، تهران.
- طاهباز، منصوره، 1392، دانش اقلیمی، طراحی معماری، چاپ اول، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
- عقیلی شیرازی، سيد محمدحسين، 1385، خلاصهالحکمه، انتشارات مؤسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل، تهران.
- کرمانی، محمد کریمخانبنابراهیم، 1387، رساله دلاکیه، مؤسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران.
- کیانی،کاظم، 1394، مزاج شناسی و شناخت طبایع، زر قلم، تبریز.
- گیلانی (ملک الاطبا رشتی)، محمدکاظم بن محمد، 1390، حفظالصحه ناصری، تصحیح رسول چوپانی، انتشارات طب سنتی ایران، تهران.
- ناصرالحکماء، میرزا علیخان، 1390، حفظ صحت، تصحیح: ناصر رضایی پور، چاپ اول، انتشارات طب سنتی ایران، تهران.
- سخن سردبیر
مهندس فهیمه دربان
- سرآغازي بر ساختمانهاي سالم
فهيمه دربان، کارشناس ارشد معماری و انرژی
- معماري و سلامت انسان
عقيل امامقلي، دکتری تخصصی معماری
- معماري، محيط و اپيدميها، با تأکيد بر اثرات کوويد - 19
سوسن مؤمني، کارشناس ارشد معماری
- نگاهي به رابطهي ميانِ طراحي معماري و سندرم ساختمان بيمار
اميرحسين غفاريانحسيني، دکتری معماری؛ حسين عمراني، پژوهشگر دکتری معماری؛ علي غفاريانحسيني، دکتری معماری
- تأثیر شرایط اقلیمی بر فرهنگ و هویت بومی و رابطهی آن با سلامت انسان
پرهون پرگاری، کارشناس ارشد معماری و انرژی
- کيفيتِ معماري و سلامتِ مزاج
محمدمهدي عبدالهزاده، دکتری معماری
- اقليم و طراحي سلامت محور از ديدگاه علم طب سنتي ايران
وحيده رحيميمهر، دکتری معماری
- بسط مفهوم پويايي در معماري و توسعهي پايدار
محمدامين طاهري، کارشناس ارشد معماری؛ سپیده قدوسی، کارشناس معماری
- تأثير معماري و شهرسازي بايوفيليک بر سلامت و رفاه شهروندان
نيلوفر بهزادزاده حقيقي، کارشناس شهرسازی؛ ساناز فنائي، دکتری شهرسازی
- بررسي نقش شيشههاي هوشمند در ارتقاي کيفيت معماري ساختمانها
محمد نيرومند، کارشناس ارشد معماری؛ نگار فرامرزي فرد، کارشناس ارشد معماری
- معماری پایدار مفهومی از توسعهی پایدار، شهر پایدار، ساختمان پایدار
منصوره طاهباز، دکتری معماری
- شهرهاي شاديبخش؛ نياز عصر پساکرونا
ساناز فنائي، دکتری شهرسازی؛ پرستو صادقي، کارشناس شهرسازی
- عوامل پايه و تأثيرگذار در طراحي ساختمانهاي سالم
گروه فني پژوهشي فصلنامهي معماري و انرژي
- سيستم ارزيابي ساختمانهاي سالم
گروه فني پژوهشي فصلنامهي معماري و انرژي
- گزارشات اقليمـي، نمـودار کج باران (رشت)
دفتر مطالعات اقلیمی فصلنامهی معماری و انرژی
نسخـه چاپــی
قیمت: 480000 تومان
ارسال توسط پست
سخن سردبیر:
سال سوم | شماره نهم و دهم
طی دوران همهگیری، نحوهی جلوگیری از پراکنش ویروس کرونا در فضاهای بستهی داخلی، به مسئلهی حیاتیِ کاربران ساختمان تبدیل شده است. این امر نشان میدهد که ساختمانهای مورد استفادهی ما، تا چه اندازه میتواند در برابر ورود آلایندهها (ویروس، گردوغبار و آفات و غیره) و مواد شیمیایی سمی یا به بیانی «اپیدمی خاموش»، عملکرد ضعیفی داشته باشند. ردپای انتشار گازهای سمی از مبلمان، فرش، رنگ و حتی سطوح بالای کربندیاکسید از مصرف سوختهای فسیلی بر سلامت ساکنین، میتواند توانایی تفکر روشن و خلاقانه به خصوص در کودکان را مختل کند یا افراد را با انواع آسم و سرطان درگیر سازد. طراحی ناکارآمد فضاهای زندگی ضمن گسستنِ ارتباط انسان با طبیعت، وابستگی به انرژیهای تجدیدناپذیر، عدم بهرهگیری از مصالح سبز یا نور خورشید و تهویهی طبیعی در زمان مناسب و دیگر عوامل مشابه، خطر ابتلا به انواع بیماریها را افزایش داده است. لذا، خلق راهحلهای توأمانِ بهداشتی و ساختمانی که بناها را «سالم» نگاه دارد، اصلی بنیادی است. قطعاً طراحی پایدار و استراتژیهای ساختمان سبز کمک شایانی در ایجاد «ساختمانهای سالم» مینماید، اما بهکارگیری این راهکارها به تنهایی کافی نیست. چراکه، تا امروز جنبش ساختمان سبز تنها بخش کوچکی از پتانسیل ساختمانها همچون انرژی، آب و بازیافت را دنبال میکند، اما فرصتهای آیندهی بازار این صنعت در تمرکز بر عملکرد انسان درون ساختمانها، نهفته است. جنبش ساختمان سبز سریعاً در حال تبدیل به جنبش ساختمان سالم است و این جنبش، حرکتی مؤثر در راستای سلامت عمومی خواهد بود. صنعت ساختمان در رقابت جهانی برای جذب بهترین و درخشانترین استعدادها میلیونها دلار هزینه میکند، در حالی که اکنون هدف، بهینهسازی عملکرد آنهاست و ساختمانهای سالم رمز این عملکرد است. بنابراین افرادی که ساختمانها را طراحی و نگهداری میکنند، تأثیر بیشتری بر سلامت کاربران نسبت به پزشکان آنها دارند. حال، به جد میتوانم بگویم که «داشتن محیط و ساختمان سالم یک حق است نه یک امتیاز!» با آرمان مذکور در شمارهی نهم و دهمِ فصلنامهی «معماری و انرژی» تلاش شده است تا با ارائهی دیدگاههای متفاوت، مفهوم و ارزش ساخت محیطهای سالم و تأثیر آن بر سلامت و راحتی افراد به خوبی بیان گردد. در اینجا جای دارد تا از محققین و اساتیدی که با رویی گشاده قبول مسئولیت کردهاند و مرا در تحقق این غایت همراهی نمودهاند قدردانی خود را ابراز نمایم. امید است این هدف نگاهی نوین به صنعت ساختمان را ایجاد نماید. در این فصل، مختصر تاریخچهی ساختمانهای سالم بیانگر آن است که چگونه ساختمانها مسبب درصد بیشتری از انتشار آلایندهها در محیط پیرامون مخصوصاً فضاهای بستهی داخلی هستند و اینکه این رخداد، چگونه منجر به ایجادِ مؤسسات و سازمانهایی در راستای اشاعهی ساختمانهای سالم شده است. خواهیم دانست معماری با سلامتی افراد در ارتباط است و طراحان و مهندسان در ایجاد این فضاها مسئولاند. آنها میتوانند ساختمانهایی سالم طراحی نمایند که موجب حفظ و ارتقای سلامت کاربران گردند، یا باعث افزایش بیماری آنها شوند (ساختمان بیمار). اینجاست که آگاهی و بیداری افکار عمومی در ترویج این بناهای سالم نقش ارزندهای دارند. با این وجود، فرهنگ و هویت هر بومی در شکلگیری شیوهی زندگی و تأمین سلامتی افراد تأثیرگذار است. با نگاهی به ادوار پیشین در مییابیم، گذشتگان چطور به تندرستی واقف بودهاند و متأثر از شرایط اقلیمی، ساختمانهایی پایدار ساختهاند یا با رویکرد به طبیعیات و طب ایرانی مأمنی سالم برپا کردهاند. امروزه نیز متخصصان ساختمان در جهان به منظور تأمین بناهایی با رفتارِ سالم، بر کارایی طراحی، اجرا و بهرهبرداری ساختمانها، پیاپی بازاندیشی میکنند و فرصتهایی در برآورد اهداف توسعهی پایدار به اجرا میگذارند. از راهکارهای بومی- اقلیمی ساده اما کارا و مؤثر چون جهتگیری و رعایت تناسبات که علاوهبر معماری بناها، در میادین و شهرسازی کهن سرزمینمان شاهد هستیم، تا فنآوریهای نوین و رویکرد بایوفیلیک که همگی ارتباط با طبیعت را به منصهی ظهور میرسانند، گامی ستُرگ در مسیر شادابی و سلامتی عملکرد انسانها به شمار میآیند. به علاوه آشنایی و اطلاع از وجود انواع آلایندهها و مواد شیمیایی سمی در اتخاذ تمهیداتِ کاهش و حذف منابع انتشار، لازم و مؤثر است. این مواد سمی به طور گسترده در آب، هوا، غذا و محصولاتی که هر روز استفاده میکنیم، وجود دارند و روزانه منجر به بیماری یا مرگ میلیونها نفر در جهان میشوند. در این راستا «استاندارد جهانی ساختمان سالم» با هدف ترویج و ارتقای کیفیت زندگی، بر ارائهی گواهینامهی ساختمان WELL تمرکز نموده، که به تفصیل در این شمارهی مجله به آن پرداخته شده است. بنابراین آگاهی و شناخت از عوامل تأثیرگذار در طراحی ساختمانها که از سلامت ساکنین و محیط پیرامونی محافظت نماید، یک ضرورت است و مستلزم این است که متخصصان و کاربران ساختمانها نه تنها در سخن بلکه در اجرای روشهای مناسب مشارکت داشته باشند.
سردبیر مهمان:
مهندس فهیمه دربان