عوامل پايه و تأثيرگذار در طراحي ساختمان‌هاي سالم
به کوشش گروه فنی پژوهشی فصلنامه معماری و انرژی
منتشر شده در شماره نهم و دهم
نویسنده مسئول:
همکاران:
درباره‌ی مقاله:
بی‌گمان اکثر افراد در طول یک جلسه‌‌‌ی کاری یا جمعی دوستانه درون محیط بسته به دلیل عدم جریان هوای تازه، احساس خستگی کرده‌اند؛ هنگامی که تعویض هوا به واسطه‌ی گشوده شدن درب فضا یا تهویه‌ی مکانیکی اتفاق می‌افتد، احساس خوشایندی به افراد حاضر دست می‌دهد. عمل تنفس راحت‌تر انجام می‌پذیرد؛ خنکی دلپذیری بر روی پوست احساس می‌شود؛ کسلی و خواب‌آلودگی از بین می‌رود و هوشیاری و حضور از دست رفته به روند جلسه نیز باز می‌گردد. در این فرآیند، افزایش ذرات معلق در هوا، انتشار آلاینده‌ها، صوت و دیگر عوامل تأثیرگذار بر جسم و ذهن که حتی قابل لمس یا دیدن نیستند، تعدیل می‌گردد. از خانه‌های مسکونی و دفاتر اداری گرفته تا مدارس، بیمارستان‌ها و رستوران‌ها؛ فضاهای بسته‌ای که افراد در آن کار می‌کنند، می‌آموزند، غذا می‌خورند، بازی و تفریح می‌کنند یا بهبود می‌یابند، همگی نقش بسیار زیادی بر عملکرد و رفاه افراد دارند. تمامی این مکان‌ها بر خلاقیت، تمرکز، توانایی و کارایی تأثیرگذارند، می‌توانند ساکنین را بیمار کنند یا سلامتی آنان را بهبود بخشند. در واقع ساختمان‌ها به عنوان تأمین‌کننده‌ی سلامت جسمی، روحی و اجتماعی مردم حائز اهمیت و شایسته‌ی بررسی هستند. ایده‌ی یک ساختمان سالم بسیار پیچیده است و توانایی متخصصان مربوط به خود را می‌طلبد. به عنوان مثال ساختمان‌های سالم کمک می‌کنند تا برای تأمین آسایش ساکنین، اثر نوسانات دمایی محیط به راحتی قابل کنترل باشد؛ یا کمک می‌کنند تا پیشگیری از سردرد، آلرژی، بیماری‌های ریوی یا سلامتی باروری، تسهیل گردد. با این حال، بر مبنای مطالعات دانشگاه هاروارد، برای دستیابی به ساختمان سالم چند عامل پایه‌ای و بنیادی وجود دارد و نوشتار حاضر بر آن است تا با معرفی این عوامل نقشی در ترویج ساخت این ساختمان‌ها ایفا نماید. آگاهی از مجموع این عوامل، می‌تواند راهنمای مناسبی در راستای طراحی، اجرا و بهره‌برداری ساخت و سازها برای متخصصان خصوصاً معماران، به مثابه پاسخگویی کارآمد به سلامت ساکنین باشد؛ در ادامه به این پارامترهای پایه‌ای و بنیادی که به سلامت ساختمان و ساکنین می‌انجامد، پرداخته شده است.
واژه‌های کلیدی:
ساختمان های سالم ، کیفیت هوای داخل ، آسایش حرارتی ، تهویه ، رطوبت ، نور ، صدا ، سلامتی ، سلامت ، معماری سالم ، طراحی پایدار
راهنمای استناد به مقاله:
جهت ارجاع این مقاله در اثر پژوهشی خود می توانید از عبارت زیر در بخش منابع و مراجع استفاده نمایید:
دربان، فهیمه؛ پرگاری، پرهون؛ اسمعیل‌زاد، آرمین؛ 1400؛ عوامل پايه و تأثيرگذار در طراحي ساختمان‌هاي سالم؛ فصلنامه معماری و انرژی؛ تهران؛ شماره نهم و دهم؛ ص 70-79.
نسخـه چاپــی
قیمت: 480000 تومان
ارسال توسط پست
فهرست مراجع و منابع این مقاله:
- Annesi-Maesano, Isabella, Nour Baiz, Soutrik Banerjee, Peter Rudnai, Solenne Rive, and the SINPHONIE Group. 2013, «Indoor Air Quality and Sources in Schools and Related Health Effects.» Journal of Toxicology and Environmental Health, Part B 16, no. 8.
- Atkinson J, Chartier Y, Pessoa-Silva CL, et al., editors. World Health Organization; 2009. «Natural Ventilation for Infection Control in Health-Care Settings».
- David Mudarri, 2009 «Indoor Air Quality Guide», ASHRAE, ISBN: 978-1-933742-59-5.
- De Gennaro, Gianluigi, Genoveffa Farella, Annalisa Marzocca, Antonio Mazzone, and Maria Tutino. 2013, «Indoor and Outdoor Monitoring of Volatile Organic Compounds in School Buildings: Indicators Based on Health Risk Assessment to Single out Critical Issues.» Int J Environ Res Public Health 10, no. 12, 6273–91.
- Ferro, A.R., Kopperud, R.J. and Hildemann, L.M., 2004. Elevated Personal Exposure to Particulate Matter from Human Activities in a Residence. Journal of Exposure Science and Environmental Epidemiology, 14, pp.S34-S40.
- Heat and Health - WHO | World Health Organization - https://www.who.int/news- room/fact-sheets/detail/climate-change-heat-and-health.
- Indoor air quality guide: best practices for design, construction, and commissioning; 2009, American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineers (ASHRAE).
- Allen, Joseph G. and others, 2017, «Building evidence for health», Harvard T.H. Chan School of Public Health.
- Allen, Joseph G. , John D. Macomber, 2020 «Healthy Buildings How Indoor Spaces Drive Performance and Productivity» , Harvard University Press, ISBN:9780674246089, 067424608X.
- سخن سردبیر
مهندس فهیمه دربان
- سرآغازي بر ساختمان‌هاي سالم
فهيمه دربان، کارشناس ارشد معماری و انرژی
- معماري و سلامت انسان
عقيل امامقلي، دکتری تخصصی معماری
- معماري، محيط و اپيدمي‌ها، با تأکيد بر اثرات کوويد - 19
سوسن مؤمني، کارشناس ارشد معماری
- نگاهي به رابطه‌ي ميانِ طراحي معماري و سندرم ساختمان بيمار
اميرحسين غفاريان‌حسيني، دکتری معماری؛ حسين عمراني، پژوهشگر دکتری معماری؛ علي غفاريان‌حسيني، دکتری معماری
- تأثیر شرایط اقلیمی بر فرهنگ و هویت بومی و رابطه‌ی آن با سلامت انسان
پرهون پرگاری، کارشناس ارشد معماری و انرژی
- کيفيتِ معماري و سلامتِ مزاج
محمدمهدي عبداله‌زاده، دکتری معماری
- اقليم و طراحي سلامت محور از ديدگاه علم طب سنتي ايران
وحيده رحيمي‌مهر، دکتری معماری
- بسط مفهوم پويايي در معماري و توسعه‌ي پايدار
محمدامين طاهري، کارشناس ارشد معماری؛ سپیده قدوسی، کارشناس معماری
- تأثير معماري و شهرسازي بايوفيليک بر سلامت و رفاه شهروندان
نيلوفر بهزادزاده حقيقي، کارشناس شهرسازی؛ ساناز فنائي، دکتری شهرسازی
- بررسي نقش شيشه‌هاي هوشمند در ارتقاي کيفيت معماري ساختمان‌ها
محمد نيرومند، کارشناس ارشد معماری؛ نگار فرامرزي فرد، کارشناس ارشد معماری
- معماری پایدار مفهومی از توسعه‌ی پایدار، شهر پایدار، ساختمان پایدار
منصوره طاهباز، دکتری معماری
- شهرهاي شادي‌بخش؛ نياز عصر پساکرونا
ساناز فنائي، دکتری شهرسازی؛ پرستو صادقي، کارشناس شهرسازی
- عوامل پايه و تأثيرگذار در طراحي ساختمان‌هاي سالم
گروه فني پژوهشي فصلنامه‌ي معماري و انرژي
- سيستم ارزيابي ساختمان‌هاي سالم
گروه فني پژوهشي فصلنامه‌ي معماري و انرژي
- گزارشات اقليمـي، نمـودار کج باران (رشت)
دفتر مطالعات اقلیمی فصلنامه‌ی معماری و انرژی
نسخـه چاپــی
قیمت: 480000 تومان
ارسال توسط پست
© Copyright 2021 ae-mag.ir | Energy and Architecture Magazine . All rights reserved.
ISSN 2645-5994
سخن سردبیر:
سال سوم | شماره نهم و دهم
طی دوران همه‌گیری، نحوه‌ی جلوگیری از پراکنش ویروس کرونا در فضاهای بسته‌ی داخلی، به مسئله‌ی حیاتیِ کاربران ساختمان تبدیل شده است. این امر نشان می‌دهد که ساختمان‌های مورد استفاده‌ی ما، تا چه اندازه می‌تواند در برابر ورود آلاینده‌ها (ویروس، گردوغبار و آفات و غیره) و مواد شیمیایی سمی یا به بیانی «اپیدمی خاموش»، عملکرد ضعیفی داشته باشند. ردپای انتشار گازهای سمی از مبلمان، فرش، رنگ و حتی سطوح بالای کربن‌دی‌اکسید از مصرف سوخت‌های فسیلی بر سلامت ساکنین، می‌تواند توانایی تفکر روشن و خلاقانه به خصوص در کودکان را مختل کند یا افراد را با انواع آسم و سرطان درگیر سازد. طراحی ناکارآمد فضاهای زندگی ضمن گسستنِ ارتباط انسان با طبیعت، وابستگی به انرژی‌های تجدیدناپذیر، عدم بهره‌گیری از مصالح سبز یا نور خورشید و تهویه‌ی طبیعی در زمان مناسب و دیگر عوامل مشابه، خطر ابتلا به انواع بیماری‌ها را افزایش داده است. لذا، خلق راه‌حل‌های توأمانِ بهداشتی و ساختمانی که بناها را «سالم» نگاه دارد، اصلی بنیادی است. قطعاً طراحی پایدار و استراتژی‌های ساختمان سبز کمک شایانی در ایجاد «ساختمان‌های سالم» می‌نماید، اما به‌کارگیری این راه‌کارها به تنهایی کافی نیست. چراکه، تا امروز جنبش ساختمان سبز تنها بخش کوچکی از پتانسیل ساختمان‌ها همچون انرژی، آب و بازیافت را دنبال می‌کند، اما فرصت‌های آینده‌ی بازار این صنعت در تمرکز بر عملکرد انسان درون ساختمان‌ها، نهفته است. جنبش ساختمان سبز سریعاً در حال تبدیل به جنبش ساختمان سالم است و این جنبش، حرکتی مؤثر در راستای سلامت عمومی خواهد بود. صنعت ساختمان در رقابت جهانی برای جذب بهترین و درخشان‌ترین استعدادها میلیون‌ها دلار هزینه می‌کند، در حالی که اکنون هدف، بهینه‌سازی عملکرد آن‌هاست و ساختمان‌های سالم رمز این عملکرد است. بنابراین افرادی که ساختمان‌ها را طراحی و نگه‌داری می‌کنند، تأثیر بیشتری بر سلامت کاربران نسبت به پزشکان آن‌ها دارند. حال، به جد می‌توانم بگویم که «داشتن محیط و ساختمان سالم یک حق است نه یک امتیاز!» با آرمان مذکور در شماره‌ی نهم و دهمِ فصلنامه‌ی «معماری و انرژی» تلاش شده است تا با ارائه‌ی دیدگاه‌های متفاوت، مفهوم و ارزش ساخت محیط‌های سالم و تأثیر آن بر سلامت و راحتی افراد به خوبی بیان گردد. در اینجا جای دارد تا از محققین و اساتیدی که با رویی گشاده قبول مسئولیت کرده‌اند و مرا در تحقق این غایت همراهی نموده‌اند قدردانی خود را ابراز نمایم. امید است این هدف نگاهی نوین به صنعت ساختمان را ایجاد نماید. در این فصل، مختصر تاریخچه‌ی ساختمان‌های سالم بیانگر آن است که چگونه ساختمان‌ها مسبب درصد بیشتری از انتشار آلاینده‌ها در محیط پیرامون مخصوصاً فضاهای بسته‌ی داخلی هستند و اینکه این رخداد، چگونه منجر به ایجادِ مؤسسات و سازمان‌هایی در راستای اشاعه‌ی ساختمان‌های سالم شده است. خواهیم دانست معماری با سلامتی افراد در ارتباط است و طراحان و مهندسان در ایجاد این فضاها مسئول‌اند. آن‌ها می‌توانند ساختمان‌هایی سالم طراحی نمایند که موجب حفظ و ارتقای سلامت کاربران گردند، یا باعث افزایش بیماری آن‌ها شوند (ساختمان بیمار). اینجاست که آگاهی و بیداری افکار عمومی در ترویج این بناهای سالم نقش ارزنده‌ای دارند. با این وجود، فرهنگ و هویت هر بومی در شکل‌گیری شیوه‌ی زندگی و تأمین سلامتی افراد تأثیرگذار است. با نگاهی به ادوار پیشین در می‌یابیم، گذشتگان چطور به تندرستی واقف بوده‌اند و متأثر از شرایط اقلیمی، ساختمان‌هایی پایدار ساخته‌اند یا با رویکرد به طبیعیات و طب ایرانی مأمنی سالم برپا کرده‌اند. امروزه نیز متخصصان ساختمان در جهان به منظور تأمین بنا‌هایی با رفتارِ سالم، بر کارایی طراحی، اجرا و بهره‌برداری ساختمان‌ها، پیاپی بازاندیشی می‌کنند و فرصت‌هایی در برآورد اهداف توسعه‌ی پایدار به اجرا می‌گذارند. از راه‌کارهای بومی- اقلیمی ساده اما کارا و مؤثر چون جهت‌گیری و رعایت تناسبات که علاوه‌بر معماری بناها، در میادین و شهرسازی کهن سرزمینمان شاهد هستیم، تا فن‌آوری‌های نوین و رویکرد بایوفیلیک که همگی ارتباط با طبیعت را به منصه‌ی ظهور می‌رسانند، گامی ستُرگ در مسیر شادابی و سلامتی عملکرد انسان‌ها به شمار می‌آیند. به علاوه آشنایی و اطلاع از وجود انواع آلاینده‌ها و مواد شیمیایی سمی در اتخاذ تمهیداتِ کاهش و حذف منابع انتشار، لازم و مؤثر است. این مواد سمی به طور گسترده در آب، هوا، غذا و محصولاتی که هر روز استفاده می‌کنیم، وجود دارند و روزانه منجر به بیماری یا مرگ میلیون‌ها نفر در جهان می‌شوند. در این راستا «استاندارد جهانی ساختمان سالم» با هدف ترویج و ارتقای کیفیت زندگی، بر ارائه‌ی گواهینامه‌ی ساختمان WELL تمرکز نموده، که به تفصیل در این شماره‌ی مجله به آن پرداخته شده است. بنابراین آگاهی و شناخت از عوامل تأثیرگذار در طراحی ساختمان‌ها که از سلامت ساکنین و محیط پیرامونی محافظت نماید، یک ضرورت است و مستلزم این است که متخصصان و کاربران ساختمان‌ها نه تنها در سخن بلکه در اجرای روش‌های مناسب مشارکت داشته باشند.
سردبیر مهمان:
مهندس فهیمه دربان
